Litouwse blokkade jaagt Moskou op de kast


De spanning tussen Rusland en Litouwen loopt op nu de Litouwers geen goederen meer doorlaten die per trein vanuit Rusland naar de Russische exclave Kaliningrad worden gebracht. Moskou dreigt met acties.


In Kaliningrad worden bouwmaterialen een almaar schaarser goed. Op sociale media circuleren beelden waarop inwoners van de Russische exclave – geprangd tussen Polen en Litouwen – in zeven haasten zakken cement en buizen uit een grote doe-het-zelfzaak op hun winkelkar laden. De beelden suggereren dat burgers aan het hamsteren zijn. Zij zijn ervan overtuigd dat de rekken de komende dagen alleen maar leger zullen worden.

De reden voor het hamstergedrag is de beslissing van de Litouwse nationale spoormaatschappij, afgelopen weekend, om de goederentreinen die dagelijks pendelen tussen Moskou en Kaliningrad, te controleren op producten die op de Europese sanctielijst staan. Die mogen voortaan niet meer doorrijden. Dat betekent dat bijvoorbeeld ijzer, steenkool, cement en technologie worden tegengehouden. Voedsel en medicijnen mogen wel nog passeren.

Minister van Buitenlandse Zaken, Gabrielius Landsbergis, wees erop dat Litouwen die maatregel niet op eigen houtje heeft genomen. ‘We hebben nogmaals informatie ingewonnen bij de Europese Commissie en die heeft duidelijk gemaakt dat ook de doorvoer van producten verboden is.’ Daarover bestond nog onduidelijkheid. Moskou zegt dat het deze producten niet uitvoert, maar gewoon doorvoert naar een ander stuk van Rusland. Maar ook dat mag dus niet meer, aldus Brussel.

EU-buitenlandchef Josep Borrell bevestigde dat er geen blokkade is van passagiers en goederen die niet op de sanctielijst staan. ‘Litouwen past de Europese sancties toe die de transit verbieden via Europees grondgebied van goederen die op de sanctielijst staan.’


Gevaarlijk spel

De reactie van Moskou liet gisteren niets aan de verbeelding over. De woordvoerder van het Kremlin zei dat de maatregel buiten proportie is. ‘Als de transporten niet snel volledig hersteld worden, zal Moskou maatregelen nemen om zijn nationale belangen veilig te stellen’, aldus Dmitri Peskov. Volgens Borrell is de EU altijd bezorgd om Russische vergeldingen. Brussel bekijkt of de Europese richtlijnen in tegenspraak kunnen zijn met internationale wetten.

Zeker is dat Brussel en Vilnius een gevaarlijk spel spelen. Dit economische oorlogje speelt zich af in een van de meest gemilitariseerde en kwetsbare delen van Europa. In Kalingrad heeft Rusland Iskander-raketten staan die met kernwapens uitgerust kunnen worden. In de haven ligt de Baltische Zeevloot. Bovendien ligt tussen Kaliningrad en Wit-Rusland de Suwalki-corridor, een smal en open stuk land van nauwelijks 65 kilometer. Als Rusland hier een militaire actie onderneemt, dreigen de Baltische Staten afgesneden te worden van de rest van de Navo-landen.

De animositeit tussen Litouwen en Rusland, die altijd al groot was, is sinds de Russische invasie van Oekraïne alleen maar toegenomen. De Litouwers zijn ervan overtuigd dat Poetin niet zal terugschrikken om in deze regio de zaken te laten escaleren. Voor Moskou is de beslissing om de vaste treinverbindingen te beperken, in elk geval een aanleiding om de dreiging op te voeren.

Dat Kaliningrad in de problemen raakt met zijn bevoorradingen, is zeker. Anton Alichanov, de gouverneur van Kaliningrad, had al geklaagd dat de ‘speciale militaire operatie’ logistieke moeilijkheden creëerde in de bouwsector. Die opmerking nam Poetin hem niet in dank af. Volgens de goedgeïnformeerde analiste Tatiana Stanovaja had de Russische president Alichanov de oren gewassen. Hij had erop gewezen dat de logistieke problemen niet te wijten zijn aan Oekraïne. Alichanov moest vooral niet zijn falen in de schoenen van Moskou proberen te schuiven. ‘De emotionele reactie van Poetin geeft aan dat de elites voortaan hun eigen boontjes moeten doppen’, schreef Stanovaja in een opiniestuk voor de Carnegie-denktank. ‘Het versterkt de indruk dat het Kremlin niet in staat is alle gevolgen en risico’s van de oorlog goed in te schatten en te managen.’

Nu de treinverbindingen in gevaar komen, schakelt het Kremlin een versnelling hoger. De treinen vormen in het hoofd van Poetin een cruciale schakel om de Russen van Kaliningrad te beschermen en bij Rusland te houden. Toch kan Kaliningrad ook via de Baltische Zee bevoorraad worden. Gouverneur Alichanov zegt dat er extra ferry’s ingelegd worden van Kaliningrad naar Sint-Petersburg.


Blog DS, 21-06-2022 (Dominique Minten)