Waarom de wonderen de wereld niet uit zijn


De monumentenkoorts slaat weer toe. Zaterdag worden de nieuwe wereldwonderen bekendgemaakt, het resultaat van een poppoll waarvoor de Zwitserse filmregisseur en miljonair Bernard Weber zes jaar geleden het initiatief nam.


Van de 21 geselecteerde monumenten, van de Taj Mahal tot het Kremlin, worden tijdens een grote finale in Lissabon de zeven populairste voorgesteld. Uit de algemene consensus moeten volgens Weber 'nieuwe symbolen voor de mensheid' naar voren komen. Met zijn campagne, onder het motto Ons erfgoed is jullie toekomst, wil hij ook sensibiliseren en waarschuwen voor verval en verwaarlozing.

De oproep viel niet in dovemansoren. De wedstrijd profiteert van de trots van een massa wereldburgers, die hun patrimonium graag de titel gunnen. Er kwamen meer dan vijftig miljoen sms'jes en inzendingen binnen, met pieken in Zuid-Amerika en Azië.

De zeven wereldwonderen zijn een begrip uit de oudheid. Uit het lijstje van de oude Grieken, dat monumenten bevatte van uitzonderlijke schoonheid, sprak een grote bewondering voor het menselijk vernuft.

Heeft de wedstrijd dat antieke aureool gekaapt? Heeft Weber een hold-up gepleegd op het collectieve bewustzijn? Hij is gewoon met een handige format aan de haal gegaan. Zijn argument luidt dat de klassieke wereldwonderen, op de piramide van Gizeh na, niet meer bestaan. We kunnen ons nauwelijks voorstellen hoe de Hangende Tuinen van Babylon er moeten uitgezien hebben, zegt hij. Het oorspronkelijke lijstje was een momentopname, en bij de update moest de hele wereld inspraak hebben.

Bij de aanpak en bij de shortlist kan je allerlei kanttekeningen maken. Maar dat de internetverkiezing zo massaal wist te mobiliseren, hoeft niet te verbazen.

De fascinatie voor bouwwerken met icoonwaarde leeft onverminderd voort. We staan in bewondering voor vernuftige, imponerende constructies. Vooral van gebouwen met een eeuwenoud sacraal karakter gaat een grote aantrekkingskracht uit. Generatie na generatie raakt in de ban van erfgoed dat we niet kunnen vatten, zoals de raadselachtige steencirkel van Stonehenge of de beelden van het Paaseiland. Ondanks hun eenvoud getuigen deze kandidaat-wereldwonderen van een grote inventiviteit en een complex wereldbeeld.

Verkiezingen van het mooiste of bijzonderste erfgoed zijn ook onwaarschijnlijk populair. Het operagebouw van Sydney, dat bij de huidige poppoll onderaan bungelt, werd nog niet zo lang geleden door de BBC-kijkers uitgeroepen tot het achtste wereldwonder. Ook Radio 2 zette vorig jaar zo'n zoektocht op. Het zal niemand verbazen dat het Limburggevoel van zich liet horen, en dat de Limburgse fietsroute afgetekend won van het Aalsterse carnaval.

Ook de 21 kandidaat-wereldwonderen hebben sinds jaar en dag een vaste prik in monumentenlijstjes en toeristische programma's, van Duizend plekken die je absoluut gezien moet hebben tot Reis rond de wereld in tachtig schatten. Het is een bekrachtiging van hun status en naamsbekendheid. Stuk voor stuk zijn het bouwwerken waar een wereldwijde lokroep van uitgaat. Niet verwonderlijk dus, dat de meeste stemmen voor het Duitse sprookjesslot Neuschwanstein uit Korea en Japan afkomstig blijken te zijn.

De sentimentele of emblematische waarde van deze sterattracties erkennen door ze tot wereldwonder uit te roepen: volgens de Unesco is dat niet voldoende.

De culturele en educatieve organisatie reageerde al geprikkeld op de campagne van Bernard Weber en de aandacht die hij weet te vangen. De Unesco reikt elk jaar rond dit tijdstip zelf een label met grote symboolwaarde uit: dat van bedreigd of beschermd werelderfgoed. Het is een titel die vraagt om een grote betrokkenheid van de landen in kwestie. Ze moeten hun engagementen tegenover de monumenten waarmaken. Uitgeroepen worden tot werelderfgoed is meer een opdracht dan een beloning.

Bovendien slaagt de selectiecommissie van de Unesco er elk jaar weer in om onbekende exotische plekken en paradijselijke landschappen in de belangstelling te brengen. Zo horen sinds vorige maand onder meer een oeroud beukenbos in de Karpaten, een zilvermijn in Japan en een vallei in Namibië tot het werelderfgoed.

Hoe staat het met de conditie van de zeven toekomstige wereldwonderen? Behoren ze tot de categorie van de bedreigde en verwaarloosde monumenten? Het lijkt weinig waarschijnlijk, gezien hun embleemwaarde en hun belang voor de toeristische industrie.

Voor de conservering van monumenten is niettemin een permanente zorg nodig. En misschien schuilt in de naamsbekendheid van de topattracties nog de grootste bedreiging. Door de steeds toenemende mobiliteit dreigen ze ten prooi te vallen aan massatoerisme. Stonehenge of de tempels van Angkor in Cambodja, waarvoor de belangstelling de jongste jaren met een derde is toegenomen, overwegen al maatregelen om de bezoekersstromen in te dijken.

Stel je voor: misschien krijgen we ooit alleen nog maar een reproductie van de wereldwonderen te zien, zoals nu al het geval is met de prehistorische rotstekeningen in Lascaux.

Geert Van Der Speeten is redacteur cultuur & media.


DS, 06-07-2007

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB