[Barst]

Provinciaal rentmeesterschap


‘Ik ben een Zeeuw. Hoe meer tegenwind, hoe harder ik fiets.' Jan Peter Balkenende, de lijsttrekker van het christendemocratische CDA, liet ondanks de slechte peilingen de moed niet zakken tijdens de campagne en bleef met overgave zijn beleid verdedigen.


Maar hij had duidelijk nog harder moeten fietsen dan hij deed: te veel Nederlanders waren na acht jaar Balkenende-moe, ze dienden de christendemocraten een zeer zware nederlaag toe. De aftredende premier werd vermalen in de tweestrijd tussen de liberaal Mark Rutte en de sociaaldemocraat Job Cohen. Balkenende kan beschikken.

Ook Geert Wilders ondervond last van de premier-verkiezing. Begin maart leidde zijn Partij voor de Vrijheid nog in de peilingen, zelf had hij op 25 zetels gemikt, maar hij moet het doen met 22. Toch is de ‘Mozart van Nederland' één van de grote winnaars: hij slaagde erin zijn zetelaantal meer dan te verdubbelen. Hij kon in de campagne zijn geliefde thema's – migratie, criminaliteit, het gevaar van de islam – niet boven aan de agenda te houden, maar na dit resultaat zou het een vergissing zijn te denken dat daarmee het thema van de baan is in Nederland. Dit houdt de Nederlanders wakker.

In de beste traditie van het Hollandse rentmeesterschap moest in de campagne alles wijken voor één thema: hoe zullen we de komende regeerperiode besparen?

Nederland mag er dan economisch en financieel stukken beter voorstaan dan de ‘knoflooklanden' – Griekenland, Spanje, Portugal – en zelfs Groot-Brittannië, op een uitzondering na was geen enkele partij bang om de kiezer met open vizier te vertellen dat er de komende jaren serieus gesaneerd zal moeten worden. De discussie ging vooral over het tempo waarin die besparingen moeten verlopen, en in welke sectoren het mes gezet zal worden. Alles werd netjes uitgeteld en berekend door het Centraal Planbureau.

Zoals het er gisteravond naar uitzag, zal Mark Rutte of Job Cohen mogen proberen een regering te vormen. Eenvoudig liggen de kaarten niet, want ook Nederland kampt met een versnippering van het politieke landschap. Maar men heeft alvast het grote voordeel dat het einddoel van de komende regering al vastligt en dat de kaarten voor coalitiegesprekken duidelijk op tafel liggen. Het huiswerk is gedaan. Dat geeft Nederland al een mooie voorsprong op België, waar na de verkiezingen opnieuw een lange periode van regeringsvorming dreigt.

Maar ook in Nederland, dat traditioneel toch open staat op de wereld, verliepen de discussies grotendeels in een soort isolement. Over de rol en de toekomst van Europa in deze tijden van crisis of over de snelle machtsverschuiving in de wereld richting Oosten werd nauwelijks gerept. Dat provincialisme, dat ook de Belgische campagne typeert, is onbegrijpelijk.


DS, 10-06-2010 (Bart Beirlant)