Dankzij de rellen in Los Angeles hebben de Democraten eindelijk een leider


Zoals Trump de rellen in Los Angeles gebruikt als argument voor zijn migratie-aanpak, gebruikt de Californische gouverneur Gavin Newsom het als één grote waarschuwing voor hoe de VS dreigen af te glijden naar een autocratie.


Gavin Newsom schuwt grote woorden niet. “Het moment waar we bang voor waren is aangebroken”, want “Trump gaat met een sloopkogel door het historische project van onze grondleggers.” Zoals de regering-Trump de rellen in Los Angeles de afgelopen dagen handig gebruikt als argument voor hun harde migratiebeleid, spint de Californische gouverneur het als één grote waarschuwing voor hoe de Verenigde Staten afglijden richting autocratie. Daarmee pakt Gavin Newsom, wiens ambities overduidelijk zijn, zijn moment.

Daarmee vult Newsom ook meteen het gat dat er bij de Democraten viel na de traumatische verkiezingsnederlaag vorig jaar november. Onder Trump wist de oppositie slechts een halfbakken vuistje te maken tegen de stortvloed aan presidentiële decreten, echt bevlogen werd het nooit. Maar na zijn toespraak, die dinsdagavond werd uitgezonden, maakt Newsom duidelijk dat de Democraten weer iemand hebben om naar op te kunnen kijken.

Want nu Washington de aanval op Californië opent, blijkt Newsom niet te beroerd om gouverneur in oorlogstijd te spelen.


Antidemocratisch gevaar

In de toespraak reconstrueert Newsom wat er de afgelopen dagen in zijn staat is gebeurd. Hij roept de inwoners van Los Angeles op tot kalmte, en verdedigt voor een nationaal publiek hoe Californië wel degelijk (criminele) ongedocumenteerde migranten oppakt. Maar bovenal is zijn speech één grote waarschuwing voor het antidemocratische gevaar dat volgens hem schuilgaat achter Donald Trump.

Want, zegt Newsom, de overheid heeft doelbewust de protesten uitgelokt met lukrake arrestaties van afwassers, tuinmannen, naaisters – onschuldige mensen met elk hun eigen opgebouwde levens. Het willekeurig oppakken van deze onschuldige zondebokken, waarna protesten ontstonden, en waarna Washington de boel escaleerde door het ongehoorde inschakelen van de Nationale Garde: het zijn volgens Newsom overduidelijk de eerste stappen richting een autocratische staat.

“Autoritaire regimes richten zich allereerst op mensen die zich het minst kunnen verdedigen. (...) Het begint in Californië, maar het zal hier niet eindigen. Andere staten zullen volgen. De democratie zal volgen.”

Bovendien koppelt Newsom wat zich nu voltrekt aan wat er in de afgelopen maanden onder Trump allemaal al is gebeurd. Het zuiveren van het overheidsapparaat van kritische toezichthouders en ambtenaren; de clash met universiteiten en advocatenkantoren; het ondermijnen van de rechterlijke macht.

Én Newsom poogt oppositie – die, zoals gezegd de afgelopen maanden maar geen vuist kon maken tegen de sloophamer van Trump – aan te vuren. Het is makkelijk om de kop in het zand te steken, zegt hij. Maar, zo besluit hij: “Wat Trump wil is jouw loyaliteit, jouw stilzwijgende medeplichtigheid. Geef niet toe.”


Kom dan, stoere jongen

Ook de afgelopen dagen ging Newsom er al met dubbel gestrekt been in. Defensieminister Pete Hegseth noemde hij ‘een grap, zwakte gemaskerd als kracht’; Trumps migratie-adviseur Tom Homan daagde hij uit hem te komen arresteren ‘als hij durft, stoere jongen’.

Toen senator Tommy Tuberville (Alabama) Californië een derdewereldland noemde, sneerde Newsom terug hoe Alabama het driedubbele moordcijfer van zijn staat heeft.

Ook Trumps adjunct-stafchef Stephen Miller, die Newsom ervan beschuldigde een ‘insurrectie’ aan te voeren, diende hij fijntjes van repliek: ‘Ah, en wie heeft er ook weer 1500 veroordeelde opstandelingen vrijgelaten?’, verwijzend naar de Capitoolbestormers die van Trump gratie kregen.


Wijnhandel

De 57-jarige Newsom verdiende een vermogen nadat hij begin jaren negentig een wijnzaak opende in San Francisco, die uitgroeide tot keten, die hij verkocht toen hij tien jaar geleden begon als burgemeester van zijn geboortestad. Na twee termijnen als adjunct-gouverneur van Californië werd hij in 2018 verkozen tot gouverneur van de staat, inmiddels de vierde economie ter wereld, een positie vanuit waar hij zowel landelijk als internationaal de camera’s op zich gericht kreeg.

Newsoms ambities voor het presidentschap zijn onuitgesproken, maar overduidelijk. Rond het terugtreden van Joe Biden als presidentskandidaat gold Newsom als één van de grootste kanshebbers diens kandidaatschap over te nemen, totdat Kamala Harris naar voren werd geschoven. Newsom was Biden tot het laatst trouw gebleven, en schaarde zich na de wissel direct achter Harris – ervoor wakend geen vijanden binnen de partijtop te maken.

In het verleden werkte hij aan zijn profiel door de Trumpiaanse gouverneur van Florida, Ron DeSantis, uit te dagen voor een televisiedebat; ook de bosbranden rond Los Angeles begin dit jaar gaven hem een nationaal podium. Maar de afgelopen maanden kwamen er toch wat krasjes op zijn progressieve imago.

Zo was er aardig wat rumoer onder progressieven toen hij deelname van transgender vrouwen aan vrouwensport oneerlijk noemde. Dat hij in zijn dit jaar gelanceerde podcast opeens hard-rechtse figuren als Charlie Kirk, Steve Bannon en Michael Savage uitnodigde om met hen ‘een eerlijk gesprek’ te hebben viel ook bij lang niet iedereen op links in goede aarde.

Maar de migratieprotesten in Los Angeles geven Newsom de kans om zich wederom als de anti-Trump in de markt te zetten. De drie jaar tot de volgende presidentsverkiezingen zijn politieke lichtjaren. Maar de wereldwijde schijnwerpers die nu op Newsom staan komen hem lang niet slecht uit.


Blog Trouw, 11-06-2025 (Joris Belgers)