Waarom China wil dat Rusland oorlog in Oekraïne voortzet


Dat Rusland Oekraïne kan blijven bestoken met drones, heeft het te danken aan China. Peking wil niet dat Rusland deze oorlog verliest. Zolang die voortduurt, kan Donald Trump zijn aandacht niet volledig op China richten.


Het was een opmerkelijke primeur van The South China Morning Post. Volgens de krant uit Hongkong had de Chinese minister van Buitenlandse Zaken, Wang Yi, tijdens zijn ontmoeting vorige week met EU-buitenlandchef Kaja Kallas gezegd dat China niet wilde dat Rusland de oorlog in Oekraïne zou verliezen. Mocht dat toch gebeuren, kan de Amerikaanse president Donald Trump al zijn aandacht op China richten en dat is niet in het belang van Peking.

Met die uitspraak week Wang plots flink af van de officiële Chinese communicatie over de oorlog. Van bij het begin van de grootschalige invasie stelt Peking dat het neutraal is en dat het alle vredesinitiatieven steunt. Dat is volgens een woordvoerder van het ministerie van Buitenlandse Zaken nog altijd de lijn van de regering. “China is geen partij in Oekraïne”, aldus woordvoerster Mao Ning. “China’s positie is altijd objectief en consistent geweest: we zijn voor onderhandelingen, een staakt-het-vuren en vrede. Een lange crisis is in niemands belang.”

Toch is het zonneklaar dat China er alles aan doet om Rusland de oorlog te laten voortzetten. Die levert China economisch heel veel op. Russische winkels liggen al meer dan drie jaar vol met Chinese producten en Peking kan tegen erg lage prijzen Russische olie aankopen. In het eerste jaar van de oorlog steeg de handel tussen beide landen naar 190 miljard dollar en in 2024 was dat al opgelopen naar 245 miljard dollar, vooral in het voordeel van China.

China heeft altijd gezegd dat het geen wapens aan Rusland levert. Daarover bestaat steeds meer twijfel. In april al zei de Oekraïense president dat China wel degelijk artillerie en buskruit stuurt. Hij deed die uitspraak op gezag van zijn meestal goedingelichte inlichtingendiensten. Zeker is dat Rusland voor zijn grootschalige productie van drones afhankelijk is van Chinese onderdelen. Rusland produceert intussen zijn eigen versie van de Iraanse Shahed-drone en daarin zit Chinese technologie. Na de grootschalige luchtaanvallen op Kiev, vorige week, zette de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken beelden online van een neergehaalde Russische drone met daarin Chinese componenten.


Ideale leerschool

Tijdens haar ontmoeting met Wang had Kallas het uitgebreid over de steun. Ze beklemtoonde dat die een bedreiging vormt voor de veiligheid in Europa en riep op ermee te stoppen. Dat zal niet gebeuren. De oorlog is voor China ook een ideale leerschool. Volgens een recente analyse van de Rand-denktank heeft Peking eruit geleerd dat zelfs de VS niet in staat zijn een langdurige oorlog vol te houden. De Amerikaanse wapenindustrie is niet in staat om genoeg munitie en wapens te produceren voor een aanhoudend conflict. China kan dat wel. In elk geval groeit in Peking daarover het zelfvertrouwen.

Dat China almaar dieper betrokken raakt in het conflict, is pijnlijk voor president Trump. Zijn poging om de oorlog te stoppen is mislukt. De Russische president Vladimir Poetin zal doorvechten tot hij Oekraïne helemaal in zijn macht heeft. Met de hulp van Noord-Korea en China kan hij nog wel even doorgaan. Als Oekraïne bovendien geen Amerikaanse wapens meer krijgt, oogt de toekomst voor de Oekraïners almaar somberder. En als Oekraïne verliest, verliest ook Europa.

Kan Trump zich dat veroorloven? Tot nader order is Europa nog altijd een bondgenoot en China de belangrijkste vijand van de VS. China en Rusland zitten samen ook in de Brics, de alliantie van tien niet-westerse landen die maandag haar jaarlijkse top hield in Rio de Janeiro. In het hoofd van Trump is dat nog altijd een bondgenootschap dat de VS niet gunstig gezind is. Dat maakte hij zondag duidelijk door de landen te bedreigen met extra tarieven als ze besluiten zouden nemen die tegen de Amerikaanse belangen ingingen. Maar dat dreigement klonk vooral als een holle standaardquote. Niemand schonk er echt aandacht aan.

De echte vraag is of Trump bereid is het geweer van schouder te veranderen over Oekraïne en Rusland. Als hij niet snel de Amerikaanse wapenleveringen aan Oekraïne laat hervatten, speelt hij Moskou en Peking verder in de kaart. Die hebben, in een periode waarin de machtsbalans in de wereld in sneltempo verandert, hun wagens aan elkaar geklonken. Volgens de Chinese president Xi Jinping kun je in zulke tijden maar beter aan het stuur zitten. Daarom sloot hij in de weken voor de grootschalige invasie van Rusland een pact met zijn Russische collega en dat is de voorbije drie jaar zowel in woord als daad alleen maar intenser geworden. Eerder dit jaar, bij een bezoek aan Moskou, sprak Xi zelfs van een “eeuwig verbond van staal”.


Juniorpartner

En toch zit er aan dat verbond ook iets dubbels. Zoals de kaarten nu liggen, is Rusland het afhankelijke broertje van China geworden en dat zit de China-haviken in Washington niet lekker. De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Marco Rubio heeft al herhaaldelijk gezegd dat het niet in het belang van de VS is als Rusland voorgoed de juniorpartner van China wordt. Het maakt China immers alleen maar sterker.

Maar ook in Moskou groeit het ongemak. Vorige maand lekten documenten van de Russische geheime dienst FSB, die ervoor waarschuwde dat sinds de oorlog Chinese spionnen in Moskou actief zijn. Hun doel: Russische strategische informatie verzamelen en naar China doorsluizen. In het rapport wordt Rusland zelfs “de vijand” genoemd. Het rapport waarschuwt dat de lange Siberische grens met China zo goed als onbewaakt is. Dit zou China weleens op ideeën kunnen brengen, want de Chinese honger naar grondstoffen en water is groot. Zeker in het noorden van China is er een groot tekort aan water voor de landbouw.


Blog DS, 07-07-2025 (Dominique Minten)