Twaalfde keer, goede keer


Tien of twaalf keer is het geprobeerd. Nu lijkt het eindelijk te lukken. Er ligt een realistisch en ambitieus plan ter tafel om het teveel aan hogere opleidingen waarmee Vlaanderen zichzelf opscheepte, te verminderen.


Dat we te veel opleidingen hebben, weten we al decennia. Er zijn twee oorzaken. De Vlaamse neiging om onder de kerktoren te studeren. En het 'ik-ook-syndroom' van de instellingen. Zodra de ene merkt dat de andere met een studierichting studenten wint, wil die ook die richting. Als onze instellingen niet van dat syndroom afraken, mislukt ook dit plan, zoals alle voorgaande rationaliseringspogingen. Als de overheid dwingend poogde op te treden, wisten de instellingen de regels te ontwijken; als de instellingen zelf moesten rationaliseren, kwamen ze nauwelijks uit de startblokken.

Wat maakt dat het nu wel kan lukken? Het was niet óf de overheid, óf de instellingen zelf, maar de overheid die de opdracht gaf aan de belangrijkste woordvoerders van de instellingen; met een internationaal gereputeerd expert als voorzitter, Luc Soete, een Vlaming actief in Maastricht; en met de twee 'marktleiders' André Oosterlinck en Luc Van den Bossche, de 'superrectoren' van de associaties rond de universiteiten van Leuven en Gent, die de kar trokken; en met de verlokking van extra geld aan de einder.

En waarom moest dit zo nodig? Waarom is een teveel aan opleidingen een probleem? Dat is geldverspilling. En het resultaat is matig. Geen enkele van die te kleine opleidingen kan genoeg docenten inzetten om kwaliteitsvol onderwijs en onderzoek te leveren. Met heel hard werken halen ze een Europees gemiddelde. Maar dat is niet meer voldoende.

De kracht van het nieuwe plan is dat het geen blind plan is. Het zet normen, maar nuanceert. Professionele bachelors mogen wat dichter bij de kerktoren opgeleid worden dan academische. Unieke opleidingen hoeven de minimumnorm niet te halen. Niet elke concurrentie is slecht, alleen overdreven concurrentie.

Voorlopig gaat het alleen om de bacheloropleidingen van universiteiten en hogescholen. De rationalisatie van de masteropleidingen aan de universiteiten moet nog volgen. Dat zal nog vele malen moeilijker zijn. Omdat daar de grootste ego's huizen.

De hogescholen hadden trouwens al ervaring met rationalisaties, van instellingen, nog niet van opleidingen. Midden de jaren tachtig had Vlaanderen meer dan 200 hogescholen; correcter: hogeschooltjes. Eind de jaren tachtig, toen het onderwijs overgedragen werd naar de deelstaten, bleven er nog 164 over. Dat werd in de jaren negentig verminderd tot 29 en later tot 22, door fusies en hergroeperingen.

Sinds kort zijn die 22 gegroepeerd in vijf associaties rond de vijf universiteiten. Daarmee positioneren we ons in de kop van het Europees peloton, zeggen internationale experts. En dat is waar we moeten zitten.


DS, 13-02-2008 (Guy Tegenbos)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB