Keiharde interne SP.A-kritiek

[Barst]

Keihard en pessimistisch voor SP.A


BRUSSEL - Patrick Janssens (SP.A) heeft zijn rapport klaar In 'Wat ging fout' spaart de Antwerpse burgemeester zijn partij niet. Met harde cijfers komt hij tot een harde conclusie: 'Socialisten zitten in een neerwaartse trend. Onze campagne raakte in moeilijkheden en duwde ons verder in het verlies'. Duidelijke oplossingen geeft Janssens niet.


'Dit is niet het rapport Janssens' is het eerste wat de Antwerpse burgemeester - die verder geen commentaar wil geven - in zijn rapport stelt. Samen met het hoofd van de studiedienst Koen Pelleriaux en voormalig campagneleider Milan Rutten legde Janssens de campagne en de resultaten onder een vergrootglas en bundelde de kritiek.

'Het is nu aan de nieuwe voorzitter gepaste conclusies te trekken, de weg te wijzen en de verwarring te beëindigen', schrijft hij. Janssens heeft maar één duidelijke aanbeveling: organiseer na elke verkiezing een dergelijke doorlichting. Zijn stellingen zijn spijkerhard:

Natuurlijke afkalving: 'Het natuurlijk electoraat van SP.A daalde van 30 naar 20 procent, over de periode 1961-2007. De pieken van de jaren tachtig en die uit 2003 waren uitzonderingen in een dalende trend.

2007 was voorspelbaar: 'De magie verdween snel na 2003. De scherpste daling is te zien tussen 2003 en 2004. Maar een analyse van de nederlaag, die erg zinvol geweest zou zijn, kwam er niet.' Een duidelijke vingerwijzing naar Steve Stevaert, toen partijleider.

Gefragmenteerd electoraat: Er is de traditionele arbeidersachterban, en de hoog opgeleide stedelijke groep. 'De partij weet niet met die dualiteit om te gaan. De overwinning van 2003 werkte verlammend, de angst om een belangengroep of kiezerssegment te verliezen, weerhield de partij teveel van interne discussie.'

Zwakke partijwerking: 'De snelle voorzitterswissels creëerden gebrek aan stabiliteit, en dat verzwakte de partijwerking. '

Overal in het defensief: In heel Europa krijgen socialisten klappen, zegt Janssens. 'De derde weg wist in de jaren '90 het inhoudelijke debat nog te domineren. Ondertussen geven centrumrechtse leiders zoals Nicolas Sarkozy, Jan Peter Balkenende en Angela Merkel de toon aan op het politiek forum.'


Janssens bekijkt ook uitgebreid de mislukte kiescampagne, 'die leest als een verhaal van onvolmaakte keuzes en weifelende acties'. Nieuw is de kritiek niet, alleen is nooit zo scherp verwoord:

Projectlijst mislukt: Johan Vande Lanotte wilde in het najaar van 2006 met een nieuwe sociaalprogressieve projectlijst uitpakken. Er werd gezocht naar een nieuwe naam en zelfs een datum om de zaak te lanceren. 'Een aantal cruciale spelers haakten af, de drempelvrees bij het merendeel van de middenveldorganisaties was te groot. In januari 2007 moesten we van nul beginnen, terwijl cruciale accenten weggekaapt werden door de tegenstanders: “openheid, door Open VLD en “samenhang, door CD&V.'

Goede bestuurders: 'De troef van goede bestuurders werd op relatief korte termijn verspeeld. Een aantal moeilijke regeringsdossiers, zoals de stookolie, gingen gepaard met zeer ongelukkige communicatie.'

Te zelfvoldaan: 'De tol van 20 jaar regeringswerk woog te zwaar. De SP.A werd bij het establishement gerekend. De standpunten waren beredeneerd en becijferd, het programma was opgesteld als een toegangsticket voor een volgende regeringsdeelname. De partij en de potentiële kiezer gingen er te veel van uit dat ze er opnieuw “bij, zou zijn. Er leefde geen enthousiasme en ook geen verontwaardiging bij de leden. Het kiesprogramma blonk uit in linkse degelijkheid, niet in wervingskracht.'

Geen duidelijkheid: 'Johan Vande Lanotte als kandidaat-premier was tactisch juist, maar klopte strategisch niet. De ene dag primeerde de inhoud, op het einde weer de kanselier.' De JA!-campagne werd een vrijblijvend verhaal. Te veel marketing, te weinig relevant. 'Ze is nooit over het sloganeske heen geraakt.'

Vervreemding van de basis: 'Een toevallige passant op de verkiezingshappening zou sterk de indruk gekregen hebben dat het hier om een Spirit-happening ging: jong, fris en hip. De strakke communicatieaanpak was te ver doorgeschoten. De chemie met Spirit was een beetje zoek.'

Lijstvorming: Laat, chaotisch, haastwerk, geen tijd voor de noodzakelijke uitleg bij moeilijke keuzes. 'De lijsten werden als “zwak, gepercipieerd. Er zat sleet op de dynamiek van het groepsbeeld. Sleet die er in realiteit trouwens niet was.'


DS, 04-09-2007