Stop met zeuren over de dop die vastzit aan de fles: dat is geen idiote regelneverij


Geen enkele lidstaat verzette zich tegen het Europese wetsvoorstel om dopjes vast te maken aan flessen, schrijft Hendrik Vos. Daar was namelijk grondig studiewerk aan voorafgegaan.


Laten we het maar eens hebben over het grote leed van onze tijd, de wezenlijke problemen die helaas ook in deze krant onderbelicht blijven. Omdat ik tijdens episodes van zelfkwelling al eens de sociale media open, heb ik zicht op wat de mensheid in onze contreien ergert, irriteert en pijnigt. Een bron van collectieve verontwaardiging zijn tegenwoordig de doppen aan de flesjes. Sinds een jaar of zo hangen ze eraan vast zoals een puber aan zijn smartphone. Er wordt over gezaagd, gezeikt en gehyperventileerd. Dat het schuurt, dat het geen gezicht is, dat je drinken gesaboteerd wordt en dat het niet meer lukt om dorst te lessen zonder te morsen. Dat is natuurlijk de schuld van Europa: “Zij daarboven” beslissen hoe wij drinken. Alweer een voorbeeld van hoe klimaatfetisjisten met hun regeldrift ons treiteren.

Korzelige kankeraars worden zelden gehinderd door een overschot aan dossierkennis. Kinderen in het basisonderwijs weten straks alles over Hildegard van Bingen en Rollo de Noorman, maar als er in de minimumdoelen nog plaats voor is, dan is het allicht geen gek idee om er ook een snelcursus Europese besluitvorming in op te nemen. Eén zinnetje is genoeg: “De Europese Commissie maakt wetsvoorstellen, maar de beslissingen worden genomen door het verkozen Europees Parlement en door de Raad van ministers, waarin elke regering een stem heeft.” In de plasticsoep in oceanen zitten blijkbaar erg veel losse dopjes. Experts merken op dat flessen vaak wel gerecycleerd worden, maar dat vooral dopjes in de natuur belanden. Het duurt tot vijfhonderd jaar voor ze zijn afgebroken.

Honderden bladzijden vol studies en grafieken suggereren dat de dopjes vastmaken aan de flessen minder vervuiling oplevert. Vandaar het wetsvoorstel. Geen enkele lidstaat verzette zich daartegen. De Belgische regering steunde zonder aarzeling het plan nadat ook de Vlaamse regering groen licht had gegeven. In het Europees Parlement haalde het voorstel een verpletterende meerderheid. Van de Vlaamse Europarlementsleden stemde niemand tegen: van Groen tot N-VA, allemaal vonden ze het een goed idee. Vlaams Belang onthield zich, wat merkwaardig is, want als het over milieuregels gaat, stemt de partij meestal zonder nadenken tegen. Na analyse van de argumenten vonden zelfs partijen en regeringen die niet hoog oplopen met Europese klimaatbemoeienis het een overtuigend voorstel. Misschien blijkt na evaluatie dat de experts zich vergisten en hun modellen fout zaten. Dan kan de wet ook weer worden ingetrokken. Zo werkt beleid ook. Het punt is dat de verplichting niet bedacht is door klimaatdrammers die ons willen koeioneren. De beslissing werd genomen door verkozen politici, van heel links tot heel rechts, na studiewerk.

De dopjeswet is een symbool van zogezegde overregulering geworden. Het is een terugkerend refrein: Europa maakt te veel wetten. Frans Timmermans, die in de vorige Commissie verantwoordelijk was voor heel wat klimaatvoorstellen, was in een vorig leven in Nederland een behoorlijk eurosceptische minister van Buitenlandse Zaken. Hij liet toen een studie uitvoeren om na te gaan welke Europese regels konden worden ingetrokken. De aanbevelingen vielen mager uit: regelingen over de verdeling van schoolmelk en de aanpak van overstromingen van niet-grensoverschrijdende rivieren konden misschien beter weer door de lidstaten apart worden aangepakt.

De reden waarom ook Europese beleidsmakers zelf vaak met aplomb aankondigen dat het mes zal worden gezet in de regels, maar het er achteraf toch niet van komt, is simpel: de regels zijn doorgaans niet zo idioot of zinloos. De meeste Europese wetten dienen ter bescherming – van voedselveiligheid, dierenwelzijn, klimaat, privacy, arbeidsomstandigheden, gezondheid of belangen van consumenten. Mensen willen niet vergiftigd worden. Ze willen dat speelgoed veilig is, dat hun privacy niet te grabbel wordt gegooid, dat de natuur niet naar de knoppen gaat en dat ze niet verongelukken op het werk. Dat vraagt om regels, en in vergelijking met de rest van de wereld zijn die in Europa vaak strenger, precies omdat het hier een democratie is waar bekommernissen ook vertaald worden in beleid. Het volstaat om een meerderheid te vinden.

Regelmatig wordt aangekondigd dat er gesnoeid zal worden in het regelwoud, maar dat levert doorgaans weinig op omdat er de foute veronderstelling aan voorafgaat dat de regels bedacht en beslist zijn door mafketels. In werkelijkheid zijn ze onderbouwd en is er altijd een politiek draagvlak rond gevormd. Tenzij er bewijs komt dat de maatregel zijn doel voorbijschiet, blijft de dop dus hangen aan het flesje. Slecht nieuws bijgevolg, voor wie lijdt onder het regime van de vastzittende dop. Het einde van de beproeving is niet nabij. Maar misschien moet iemand de vraag eens opwerpen in wat voor paradijs we leven als dat ons grootste probleem is geworden.

Hendrik Vos doceert Europese studies aan de UGent


DS, 20-05-2025