Hoe gebruik je AI zo duurzaam mogelijk?

[bijlinda]

Hoe gebruik je AI zo duurzaam mogelijk?


Een vraag aan ChatGPT stellen kost evenveel energie als 14 minuten een lamp laten branden. Het genereren van een afbeelding staat gelijk aan het opladen van een mobieltje. Klachten genoeg over energieslurpende AI. Maar kun je er iets aan doen?


Het lijkt zo makkelijk. Een vraag stellen aan je favoriete AI-chatbot, en dan nog een vraag. En daarna nog ééntje. Altijd krijgt je uitgebreid antwoord, want AI raakt niet uitgeput.

Wanneer je een AI-chatbot vraagt naar de beste vakantieroute in Zuid-Frankrijk, een gloednieuw trainingsschema voor in de sportschool of een recept met de restjes uit de voorraadkast, dan vergt dat veel rekenkracht. En dat kost ontzettend veel stroom, zegt Roel Dobbe, onderzoeker algoritmische en intelligente systemen aan de TU Delft.

Bovendien worden de computers in datacentra warm van al dat puzzelen, dus moeten ze worden gekoeld. Voor dat koelen wordt veel water verbruikt. Volgens onderzoekers aan Amerikaanse universiteiten in Colorado en Texas gaat het ChatGPT om ongeveer een halve liter water per tien tot vijftig vragen. Dit onderzoek is gebaseerd op een oude variant van het taalmodel. Dobbe benadrukt dat er sinds deze maand een nieuwe versie is, die mogelijk meer rekenkracht gebruikt.

Ook het trainen van AI-modellen kost enorme hoeveelheden energie. En omdat ze steeds meer worden gebruikt, stijgt die energievraag alleen maar verder. In 2024 waren datacenters verantwoordelijk voor 1,5 procent van het wereldwijde energieverbruik, en dat zal alleen maar toenemen. Volgens Netbeheer Nederland wordt verwacht dat datacenters in 2030 40 tot 70 procent meer elektriciteit zullen verbruiken dan nu.


Wat kun je zelf doen?

Je scheidt misschien netjes je afval en probeert de kraan niet te lang te laten lopen, maar kun je ook iets doen om niet aan dat slurpende AI-gebruik bij te dragen?

AI vermijden is niet zo makkelijk. Veel zoekmachines, zoals Google en Bing, geven een door AI gegenereerd antwoord in hun zoekresultaten. En ook in grote apps, zoals WhatsApp, schieten de AI-functies als paddenstoelen uit de grond.

Het is in ieder geval verstandig om je af te vragen of het gebruik van AI wel echt nodig is. “Stel jezelf de vraag: doe ik dit omdat het moet, of omdat ik het gewoon lollig vind?”, zegt Dobbe.

AI kan nuttig zijn, bijvoorbeeld om een lange tekst samen te vatten. Maar als je willekeurig vragen stelt aan een chatbot om grappige antwoorden te krijgen of om de grenzen van de technologie te testen, is het goed je af te vragen of dat geen onnodige energieverspilling is.

Maak bewust een keuze voor een zoekmachine, adviseert Dobbe. Google, Yahoo en Bing hebben tegenwoordig standaard ingebouwde AI, die je niet kunt uitschakelen. In Google kun je een truc toepassen door ‘–ai’ toe te voegen aan je zoekopdracht. Zoek bijvoorbeeld ‘hoelang was Beatrix koningin? –ai’ en je krijgt alleen resultaten met links naar websites, zonder door AI gegenereerde antwoorden.

Het is onduidelijk of dat trucje werkelijk duurzamer is. “De kans is groot dat computers de AI blijven draaien, maar dat de antwoorden niet zichtbaar zijn op je scherm”, zegt Dobbe.


De ene zoekmachine is zuiniger dan de andere

Er zijn zoekmachines die (nog) niet standaard gebruik maken van AI, zoals Mojeek en DuckDuckGo. “Misschien niet allemaal de meest effectieve zoekmachines, maar wél een stuk zuiniger,” zegt Dobbe. Voor simpele en minder complexe zoekopdrachten kan een andere zoekmachine dus wellicht een uitkomst zijn.

Zoek je bijvoorbeeld de naam van een bekende website, zoals die van een krant of bekende online webshop, dan is dat makkelijk. Ben je op zoek naar een wat specifiekere winkel of het antwoord op een complexe vraag, dan kun je altijd nog Google of Bing gebruiken.

Als je een vraag stelt aan een AI-chatbot, zorg er dan voor dat die vraag zo compleet en specifiek mogelijk is. Zo kader je de opdracht duidelijk af en hoeft de chatbot wellicht minder te rekenen, legt Dobbe uit. Dat scheelt rekenkracht en vergroot de kans dat je direct een bruikbaar antwoord krijgt, waardoor aanvullende vragen niet nodig zijn.

Vraag dus niet simpelweg: ‘Maak een trainingsschema voor hardlopen’, maar maak het specifiek. Bijvoorbeeld: ‘Maak een hardloopschema voor vier weken, waarin ik van 5 km naar 10 km kan opbouwen. Ik kan nu 4 km lopen en wil 3 keer per week trainen. Geef ook tips voor warming-up, cooling-down en herstel.’ Zo hoef je geen zes verschillende vervolgvragen te stellen.


Er is weinig transparantie over het energieverbruik van AI

Dobbe benadrukt dat het moeilijk te achterhalen is hoe energiezuinig AI eigenlijk is. Techbedrijven als OpenAI, Google en Microsoft zijn weinig transparant over hoeveel stroom of water een AI-model precies verbruikt. “Waarom moeten vliegtuigmaatschappijen transparant zijn over hun uitstoot, en techbedrijven niet?”

Er bestaat ook een zogeheten groene AI-beweging. Denk bijvoorbeeld aan de zoekmachine Ecosia of initiatieven als GreenAI. Toch plaatst Dobbe daarbij een kanttekening. De software probeert weliswaar met zo min mogelijk rekenkracht een antwoord te formuleren, zegt hij. “Maar uiteindelijk zorgt ook dit voor een toename in het gebruik en daarmee een grotere impact op het milieu.”


Blog Trouw, 25-08-2025 (Sura Yacoub)