‘Voorzichtig zijn, zeker in basisonderwijs'

[Barst]

Oren prikkelen


Minister Pascal Smet heeft met zijn voorstel om Engels als Europese tweede taal te kiezen een uiterst zinvolle discussie uitgelokt. 'Du choc des idées jaillit la lumière', aldus de minister. Hoeveel Vlamingen begrijpen deze woorden?


De Europese eenwording hapert volgens de minister. Helaas hapert de nationale eenwording nog meer. De vraag is of de mensen in dit land betere Belgen moeten worden of betere Europeanen. Het antwoord: ze moeten het allebei.

'Als je geen gemeenschappelijke taal hebt, begrijp je elkaars verhalen niet', zegt de minister. Dit argument geldt op Europees, maar ook op nationaal niveau. Eerst moeten de Belgen elkaar leren begrijpen. Het kan toch niet zijn dat Vlamingen en Walen in de toekomst met elkaar in het Engels zouden communiceren?

Frans moet de tweede taal zijn op Vlaamse scholen, natuurlijk! Maar Nederlands moet ook worden verplicht als tweede taal op Waalse scholen. En Engels als derde taal voor iedereen verplicht.

Ik heb nooit begrepen waarom veel Vlamingen zo beroerd Frans praten en de Walen nauwelijks of geen Nederlands. Als je wilt pretenderen een natie te zijn, zul je de burgers toch moeten opleiden om met elkaar te communiceren. De politieke problemen tussen Wallonië en Vlaanderen zijn terug te voeren op taal. Het wederzijdse wantrouwen en onbegrip zijn een linguïstisch probleem.

Belgen zijn geen helden op het gebied van communicatie. Het valt me vaak op dat ze elkaar in het sociale verkeer niet aan elkaar voorstellen. Als ik op een receptie met een Vlaming sta te praten en een bekende van hem komt erbij staan, is de kans groot dat ik nooit zal weten wie die persoon is, tenzij ik me zelf dan maar voorstel. Het valt me ook op dat Vlamingen die werken bij overheidsdiensten simpelweg de telefoon opnemen met een onmachtig hallo, alsof je zou moeten weten wie ze zijn, op welke afdeling.

Het is onbeleefd om de taal van je landgenoten niet te spreken, elkaar of jezelf niet voor te stellen, om geen hand te geven. Onhandig en asociaal. Communiceren kun je leren en als je ouders je dat niet hebben geleerd en op school leer je het niet, heb je een serieus probleem. Je sociale omgeving wordt klein, je denken wordt klein en angstvallig. In een omgeving die jij niet vertrouwt, kijk je schuw om je heen.

Vlamingen verwijten de Nederlanders wel eens dat ze Frans proberen te praten zodra ze in Brussel komen. Ze doen in ieder geval hun best. Zij voelen niet de taalstrijd met de Walen. Zij zijn gewoon blij een andere taal te kunnen spreken. Mijn Vlaamse vrienden leerden mij in Brussel steevast Nederlands te praten. De oren van de Franstaligen moeten worden geprikkeld. Het is politiek bedrijven.

En waarom op Vlaamse scholen niet een vierde taal verplichten? Een taal naar keuze. Waarom geen Spaans of Chinees of Duits? Talen beïnvloeden je denken. Als je leert dat alles een kwestie van vertalen is, dat geen enkele taal de waarheid in pacht heeft, ga je vanzelf genuanceerder denken.

Hoe jonger je een taal leert, hoe beter. Het is als spelen. Kleuters kunnen beter luisteren, onthouden, zijn zorgelozer en gemotiveerder dan tieners en pubers. Ze leren niet uit boeken maar ontdekken de taalregels zelf op een natuurlijke manier. Zoals jonge vogeltjes leren zingen.

Mijn ervaring is dat iedere volgende taal makkelijker te leren is. Het is een kwestie van je taalvermogen in goede conditie houden. Het heeft training nodig. En waarom niet op scholen voor iedereen een jaartje Latijn of Grieks verplichten zodat alle jongeren de kans krijgen de wortels van onze Europese cultuur te leren kennen.

Onderwijs is niet alleen een plicht, maar vooral een recht! Jonge mensen hebben het recht op talenkennis!

De beste methode om een taal te leren is om erin ondergedompeld te worden. Waarom zijn alle Nederlandstalige programma's op de Vlaamse televisie niet Frans ondertiteld en de Franstalige programma's op de Waalse televisie niet Nederlands ondertiteld? Het zou de manier bij uitstek zijn voor Walen en Vlamingen om elkaars wereld te leren kennen. Bekend maakt bemind.

Afgelopen zondag was het de Europese Dag van de Talen. Laat iedere dag een dag van de talen zijn. Mensen hebben weinig andere middelen om met elkaar te communiceren. Zelfs de taal van de liefde heeft zo nu en dan woorden nodig.

Oscar van den Boogaard is schrijver


DS, 01-10-2010

[Belinda.Vandenbempt]

Terug naar Vlaanderen, naar uw schooltijd bij de broeders in Sint-Niklaas. Wat had u daar als tweede taal? Frans of Engels?

"Engels. In die tijd kon je inderdaad nog kiezen tussen de twee. Ik heb daar nooit spijt van gehad, ook al heb ik er toen voor gekozen omdat ik dacht dat Engels makkelijker was dan Frans. Dat soort mythes leeft in Vlaanderen nog altijd. 'Engels? Onze kinderen pikken dat vanzelf op via muziekclips en tekenfilms', hoor je dan. Maar dat zijn slechts flarden. Dat is pidgin English, duivenengels. Niet het Engels waar je ver mee komt als je straks voor je werk contact hebt met Chinezen, Russen of Brazilianen. Dan is er meer nodig. Onze veelgeroemde talenkennis is in werkelijkheid zeer bescheiden - je moet eens horen hoe men in Scandinavië Engels spreekt".


Tijd om Frans door Engels te vervangen als tweede taal, vindt u.

"Tweede of derde taal, dat is maar een detail. Dat we vroeger en beter Engels moeten leren, hoeft niet ten koste te gaan van het Frans. Vlaanderen spreekt nu schande omdat ik de tweede landstaal van België zogezegd naar de derde rij verban. Maar in Wallonië kan je nog altijd kiezen wat je als tweede taal volgt: Engels of Nederlands. En terecht. De rector van de ULB, de Université Libre de Bruxelles, heeft bij de opening van het academiejaar de hele tijd Engels gesproken. Op de vraag of hij het niet erg vond dat zijn eigen Franse taal in de verdrukking kwam, antwoordde die man: 'Well, I think it's normal'. Ik bedoel maar: overal ter wereld beseft men al lang dat het Engels de taal van de toekomst is. In China leren 20 miljoen 10- en 11-jarigen op dit moment Engels. Voor mij is de hamvraag dan ook: is het geen tijd dat ook bij ons in het basisonderwijs al Engels wordt aangeleerd? Overal in de Europese Unie is of wordt het de tweede taal. Waarom zou Vlaanderen daar een uitzondering op maken?"


In volle communautaire onderhandelingen ervaren de Franstaligen uw voorstel als een provocatie, een blijk van arrogantie. Omgekeerd riep onlangs zelfs een Vlaams-vijandige krant als Le Soir de Franstaligen op om Nederlands te leren.

"Waarom doen ze dat, denk je? Omdat het Nederlands in België de taal van de economische machthebber is. Maar zet vandaag drie jonge gasten uit Antwerpen, Luik en Eupen samen en gegarandeerd spreken die Engels met elkaar. Ik bedoel: in werkelijkheid is het Engels nu al de taal die ons verbindt, zelfs in België. En dat zal ze ook zijn in het Europa van morgen".
unquote

Bron: Interview met Minister Pascal Smet, gepubliceerd in Het Laatste Nieuws van 2 oktober 2010.

Commentaar:
Hoewel niemand in de toekomst kan kijken, geloof ik er best in dat het Engels een universele taal zal zijn. Toch vind ik dat we in de eerste plaats onze eigen landstalen moeten beheersen. Trouwens, het Duitstalige gebied blijft, zoals altijd, stiefmoederlijk behandeld. Over het Duits wordt met geen woord gerept. Ik denk ook niet dat ons onderwijs iedereen op alles kan voorbereiden. Met een goede basis sta je al heel ver. Je kennis uitbreiden kan daarna nog altijd.
Wanneer Pascal Smet spreekt over de intentie om het Engels te introduceren in het lager onderwijs, dan vraag ik mij af welk vak hiervoor zal moeten sneuvelen. De vakken die momenteel gegeven worden in het lager onderwijs zijn - volgens mij - allemaal essentieel voor de algemene vorming van de jonge kinderen.
Een andere bedenking: in dit interview blijkt nog maar eens dat politiek en onderwijs nauw met elkaar verbonden zijn. Laat Walen en Vlamingen toenaderingspogingen doen en laat dan een Minister op de proppen komen met het ultieme voorstel om het Engels als tweede taal in te voeren.