Meester laat basisschool steeds vaker links liggen


Analyse Meesters worden schaarser op de basisschool. Salaris, status en een gebrek aan maatjes lijken mannen te weerhouden van een carrière in het basisonderwijs. Is dat erg? Ja, zeggen deskundigen.


Ze zijn er nog wel, maar steeds vaker moet je ze met een vergrootglas zoeken: de mannelijke basisschoolleerkracht. En ze worden steeds schaarser. Was in het jaar 2000 één op de vier docenten nog man, nu gaat het om minder dan één op de zes (15,7 procent), blijkt uit cijfers van Stamos, de onderwijsarbeidsmarkt-databank. Waarom lukt het niet om meer meesters voor de klas te krijgen? En is dat erg?

Om met dat laatste te beginnen. Ja, dat is een slechte ontwikkeling, constateerden onderzoekers van onder meer van het Kohnstamm Instituut al eerder. Vrouwen en mannen kunnen net zo goed lesgeven, maar jongens (én meisjes) lijden onder een gebrek aan mannelijke rolmodellen. Op sommige scholen, één op de 25 zegt vakbond CNV Onderwijs, zijn ze er zelfs helemaal niet. "Op school leer je ook hoe je problemen oplost en met conflicten omgaat", zegt Joany Krijt van CNV Onderwijs. "Kinderen moeten ook een paar jaar zien hoe een meester dat aanpakt. Met alleen juffen krijgen ze een eenzijdig beeld."

Daarbij komt dat teams met zowel mannen als vrouwen betere besluiten nemen dan homogene groepen. Voor het schoolteam is het dus ook belangrijk dat er niet alleen een man aan het hoofd staat van een groep vrouwen, zoals steeds vaker het geval is.


Eenzaamheid

Dan het waarom. Wat houdt die mannen precies tegen? Onder meer salariëring, loopbaanperspectief en status, blijkt uit een gisteren gepubliceerde enquête onder de leden van vakbond CNV Onderwijs.

Belangrijker lijkt het feit dat op veel basisscholen vrouwen de overhand hebben. 57 procent van de meesters zegt zich wel eens alleen te voelen tussen al die vrouwen in de docentenkamer. Meesters missen een klankbord: één op de drie kan zijn ei beter kwijt bij een mannelijke collega, maar dan moet die er wel zijn. De vakbond vreest dat de mannen die er zijn er uiteindelijk ook de brui aan zullen geven.

Toch is de afgelopen jaren van alles uit de kast getrokken om het aantal jongens op de opleiding tot leerkracht basisonderwijs te vergroten. Niettemin is het beeld over de pabo's hardnekkig: die zouden 'soft' en 'kinderachtig' zijn. De op veel plaatsen verplichte stage bij de kleuters aan het begin van de opleiding zou daar ook debet aan zijn.


Eindstreep

In diverse rapporten werd daarom geadviseerd om die stage in de kleuterklas voor mannen te schrappen of later in de opleiding te plannen. Dat gebeurt onder meer op de Marnix Academie, waar mannelijke studenten hun eerste stage kunnen lopen in de hoogste basisschoolgroepen en pas later, als ze meer ervaring hebben, naar de kleuters moeten. Ook worden jongens op de opleiding gegroepeerd in de klassen in plaats van verdeeld. Zo zouden ze meer houvast aan elkaar hebben.

Al die inspanningen ten spijt, lijkt een kentering nog niet in zicht. De instroom stijgt weliswaar: vijf jaar geleden zaten er in een klas van 22 studenten vier mannen, nu zijn het er vijf. Maar ze halen veel minder vaak de eindstreep: na vijf jaar heeft slechts een kwart zijn diploma.

Martijn Blijleven (32) - Openbare basisschool Twickel in Hoofddorp
"Ik ben al tien jaar leerkracht. Na mijn LIO-stage kon ik gelijk bij de Twickel blijven. Al tijdens mijn studie waren we maar met vier, hooguit vijf mannen in een klas van dertig. Ik heb er zelf niet heel veel last van, behalve tijdens vergaderingen. Dan denk ik wel eens: kom op, even een paar klappen erop en door.

Ik denk ook dat juist die aanpak een verschil maakt ten opzichte van de kinderen. Meesters zijn sneller geneigd om te zeggen; 'hup, klaar, opgelost.' Juffen zijn meer van het praten. Om er de volgende dag nog eens op terug te komen.

Jongens zijn daar meestal wat minder van. Die vinden het leuk om stoere verhalen te vertellen over de voetbalwedstrijd van afgelopen weekend, omdat ze weten dat meester voetbal ook leuk vindt en erover mee kan praten. Daarentegen krijgen meisjes juist in groep 8 te maken met problemen waar je als man niet over mee kan praten.

Juist daarom denk ik dat het een goede zaak is dat kinderen een juf én meester krijgen tijdens de basisschoolperiode. Het gaat niet om een goede of foute aanpak, het gaat erom dat kinderen verschil zien in de omgang."

Rik Hooftman (28) - Rooms-katholieke basisschool Professor Titus Brandsma in Hoogeveen
"Wat ik jammer vond aan de pabo, is dat het een studententijd is zonder mannen. Ik had er twee weken op zitten, toen we een les muziek hadden. We liepen in een kringetje en moesten kinderliedjes zingen. Toen heb ik mezelf wel even op mijn achterhoofd gekrabd. Wil ik dit echt doen? Toch ben ik blij dat ik ben doorgegaan. Daarnaast moet je ook eindeloos veel verslagen maken, dat is vaak niet iets waar mannen in uitblinken. Ik word liever getoetst op mijn kennis.

Hoewel ik ontzettend lieve collega's heb, vind ik het weleens jammer dat ik de enige man ben. Een tijdje terug had ik een mannelijke stagiair. Dan merk je dat dat anders is: wat directer en een bepaald soort mannenhumor.

Ik merk ook dat je als meester een soort voorbeeldrol hebt voor jongens in de bovenbouw. Dat ze naar je toe komen rennen: 'Meester, vette Nikes!' Ook omdat ik relatief jong ben sluit ik nog redelijk bij die doelgroep aan. Daarnaast zijn jongens in de bovenbouw vaak wat fysieker. Ze plagen wat, stoeien wat. Ik denk dat je dat als man wat beter kan plaatsen, omdat je dat zelf hebt meegemaakt."


Lichtpuntjes komen van de hij-instromer?

Irma Heemskerk, onderzoekster bij het Kohnstamm Instituut: "Mannen krijgen vaak op latere leeftijd pas interesse voor het onderwijs. Zij-instromers zijn vaak man, zij willen na een tijd in het bedrijfsleven vaak iets nuttigs doen voor de maatschappij."


Blog Trouw, 07-05-2014 (Marijke de Vries)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB