‘We krijgen steeds vaker de vraag om kinderen niet alleen binnen onze praktijk maar ook mee op school te begeleiden’, zegt de kinder- en jongerenpsycholoog Hannes Verdru. Hij reageert daarmee op het nieuws dat het CLB vorig jaar dubbel zoveel aanvragen kreeg om onhandelbare kinderen te begeleiden.

‘Ze praten voortdurend en lopen rond in de klas, maken spullen van andere kinderen kapot, zoeken ruzie, stellen zelf regels in plaats van ze te volgen. Onhandelbare kinderen kunnen ver gaan in het opeisen van aandacht’, zegt psycholoog en psychotherapeut Hannes Verdru van de Brugse groepspraktijk Kaapstad. ‘Maar om dat gedrag te corrigeren, is er meer nodig dan straf uitdelen.’

Waarom zijn er volgens u vandaag meer ‘onhandelbare kinderen’ dan vroeger?

‘Er komt veel stress uit de samenleving binnen in gezinnen. Ouders voelen zich niet altijd goed op hun werk, dreigen hun job kwijt te raken of hebben onderling ruzie. Ouders en kinderen kunnen door die stress soms minder verdragen, zeker als er ook nog eens sprake is van een echtscheiding. Kinderen voelen dat maar kunnen aan de schoolpoort niet zomaar de knop omdraaien en vergeten wat er thuis leeft. En op school, zeker door het M-decreet, hebben leerkrachten niet altijd de tijd en de middelen om kinderen intensiever te begeleiden.’

Ouders en school wijzen vaak naar elkaar bij het zoeken naar een schuldige. Wie heeft gelijk?

‘Een onhandelbaar en dus vaak ongelukkig kind is een complexe puzzel. Het heeft weinig zin om een schuldige te zoeken. Ik heb begrip voor ouders die bekaf zijn na een dag op het werk en ’s avonds vooral proberen om thuis de lieve vrede te bewaren. En ik heb ook begrip voor leerkrachten die vaak de indruk hebben dat ze verantwoordelijk zijn voor de totaalopvoeding van een kind. De oplossing zit in de samenwerking tussen ouders, school en begeleiders zodat alle neuzen in dezelfde richting staan.’

Hoe kunnen ouders en leerkrachten beter omgaan met onhandelbare kinderen?

‘Ouders en leerkrachten kunnen bijvoorbeeld meer aandacht hebben voor rustmomenten: sommige kinderen functioneren niet goed in groep en zijn in de speeltijd beter gebaat met een kwartiertje afzondering en rust. Bovendien kan het soms beter zijn om van regels af te wijken in uitzonderlijke gevallen. Het ondermijnt je gezag als ouder of leerkracht niet om voor een leerling wat water bij de wijn te doen. Want consequent straffen “om een voorbeeld te stellen” kan een averechts effect hebben: door enkel op gedrag en dus niet op onderliggende oorzaken te werken, gooi je soms olie op het vuur.’ ‘Zelf krijgen we als psycholoog steeds vaker de vraag om het kind ook persoonlijk op school te begeleiden. Scholen aanvaarden dat aarzelend: enerzijds zijn ze blij met de begeleiding, anderzijds zitten ze ook met een wrang gevoel omdat er nog heel wat andere kinderen zijn die extra begeleiding kunnen gebruiken maar wiens ouders dat niet kunnen betalen.’

Begrijpt u de beslissing van scholen om een kind te schorsen of soms zelfs uit te sluiten?

‘Ik begrijp de kritiek dat het een zeer ingrijpende beslissing is in een kinderleven maar als een of twee leerlingen alle aandacht opeisen, moet je soms ook aan het belang van de rest van de klas durven denken. Zij hebben ook recht op aandacht en onderwijs.’

Hoe ervaren de kinderen hun eigen gedrag?

‘Dat valt moeilijk te zeggen: jonge kinderen hebben nog niet voldoende inzicht om te reflecteren over hun gedrag. Daarom is het ook niet juist om de verantwoordelijkheid voor het “onhandelbaar zijn” bij henzelf te leggen. Van een zevenjarige kun je met andere woorden niet verwachten dat het zichzelf corrigeert als het iets fout doet. Als het in de klas bijvoorbeeld kwaad wordt, is het onrealistisch te hopen dat het zal denken “ah, de psycholoog zei vorige week dat als ik boos word, ik beter eerst twee keer nadenk”. Je kunt van een kind geen kleine volwassene maken.’

Is onhandelbaar gedrag een kwestie van niet willen of een kwestie van niet kunnen?

‘We zien toch best vaak dat het een kwestie van niet kunnen is. Sommige kinderen hebben minder vaardigheden in sociale situaties en kunnen hevig reageren. Wat het ene kind gewoon negeert, kan voor een ander kind als bijzonder onrechtvaardig aanvoelen. Zeggen dat het anders moet reageren, helpt niet: je moet kijken hoe het komt dat een kind op die manier reageert. In die mentaliteitswijziging zit volgens mij de sleutel.’

Bron: De Standaard, 20-04-2016

Mening:

Kinderen zien het gedrag van de ouders en kopiëren dit, of zo is het toch vaak het geval. Als ouders dan vaak ruzie maken of altijd maar negatief zijn tegenover elkaar, dan ziet het kind dat ook. Daarom is het als ouder belangrijk om alleen te praten over het werk of over stresssituaties wanneer het kind er niet bij is. Zij gaan dan, zoals in het artikel vermeld staat, op school ook veel minder kunnen verdragen. Omdat ze het thuis zo aangeleerd krijgen. Hier kan het kind niets aan doen. Een kind van 7 jaar kan zijn fouten niet zien, thuis zien ze deze dingen gebeuren en dan denken ze dat het zo hoort. Hij kan dus niet beseffen dat hij verkeerd bezig is. Men kan dit wel tegen dat kind zeggen, maar dat is hij al snel vergeten. Het is ook de taak van de school om deze kinderen toch proberen te helpen. Je moet je kind juiste dingen aanleren en ook laten zien, zowel als ouder en zowel als school.

Het is als snel gezegd: slechte opvoeding, het licht aan het kind, de school had het moeten zien aankomen ...
Maar zoals in het artikel al vermeld, is het vaak meer dan dat, het is een complexe situatie, waarin iedereen een rol speelt. Het is dus niet gemakkelijk om een oorzaak of een dader aan te duiden voor kinderen met aandachtsproblemen of andere psychische problemen. Ik snap dat ouders willen dat de leerkracht en de school meer helpen in dit soort zaken, maar elk kind heeft aandacht nodig. Ik vind dus niet dat de ene leerling bevoorrecht mag worden of extra aandacht krijgt en de anderen niet. Elke leerling heeft zijn sterktes en zwaktes, maar het is dus niet alleen aan leerkrachten om te bemiddelen. Naar mijn mening is er te weinig communicatie tussen leerkracht, ouders, eventueel ook leerling en andere betrokkenen. Voor mij is het dus allereerst belangrijk dat iedereen van elkaar op de hoogte is en dat iedereen wil meewerken indien er een probleem is. Maar hiervoor hebben vaak ouders, leerkrachten en andere medewerkers geen tijd, want ze hebben hun handen vol met andere zaken.