Het ‘kordate’ beleid van deze regering levert niets op


Als het over langdurig werklozen gaat, doen degressieve uitkeringen de armoedecijfers stijgen en verder niets, schrijft Bieke Purnelle. Neem mensen hun uitkering af en ze melden zich aan bij het OCMW, waar ze nu al niet weten wat eerst gedaan.


Vanaf volgend jaar verliezen mensen die langer dan twee jaar werkloos zijn hun uitkering. Stapsgewijs en met een uitzondering hier en daar, onze ministers zijn geen onmensen. Een van die uitzonderingen is de afwijking voor 55-plussers die dertig jaar hebben gewerkt. Over die afwijking bestaat meer onduidelijkheid dan over de oorsprong van sterrengelei. Moet je nu dertig jaar voltijds hebben gewerkt om nog aanspraak te kunnen maken op een werkloosheidsuitkering? Wie zijn precies de mensen die aanspraak kunnen maken op een uitzonderingsregel? Treft het besluit ook de mensen die onvrijwillig deeltijds hebben gewerkt? Wie zijn de pechvogels? Het is allemaal nog niet duidelijk, bleek donderdag uit het parlementaire debat.

Opmerkelijk was de collectieve verbazing bij de ministers zelf, die uit de lucht leken te vallen toen ze een aantal concrete en alarmerende cijfers als mogelijk gevolg van hun beslissing vernamen. Ik vraag me af op basis van welke studies en data de eminenties over de beperking van de werkloosheidsuitkering hebben onderhandeld. Naar alle waarschijnlijkheid was er geen tijd voor dergelijke randzaken, daar in die kazerne, na een nacht op veldbedjes en met een hijgende deadline in hun nek.

“De werkloosheidsuitkering is een verzekeringsprincipe: je betaalt om in een periode van brute pech een opvangsysteem te hebben”, legde N-VA-Kamerfractieleider Axel Ronse uit. Alsof sociale zekerheid hetzelfde is als een autoverzekering, en niet hoofdzakelijk een solidariteitsprincipe hanteert. Solidariteit is het fundament van onze sociale zekerheid. Solidariteit tussen werkenden en werklozen, tussen gezonde en zieke mensen, tussen jong en oud, tussen mensen met en zonder inkomen, tussen mensen met en zonder kinderen. De sociale zekerheid steunt dus niet op het feit dat we onszelf verzekeren tegen individuele tegenslag, maar op het principe dat we iedereen opvangen en helpen wanneer het nodig is. Wie haar voorstelt als een quid pro quo of als een zakelijke transactie, verraadt veel over hoe hij naar de samenleving kijkt.

Dat vooral vrouwen de dupe dreigen te worden van dit soort rücksichtslos beleid, is geen toeval. Vrouwen werken immers veel vaker dan mannen deeltijds, niet omdat ze lui zijn, maar om voor hun kinderen of andere familieleden te zorgen. Zorg die men vanzelfsprekend vindt, tot ze wegvalt. Bovendien werken vrouwen vaker dan mannen in sectoren waar deeltijds werken de norm is. De schoonmaak- en retailsector bieden meer deeltijdse contracten dan pakweg de bouw en de industrie. In sectoren als onderwijs, zorg en maatschappelijke dienstverlening zijn ruim de helft van de arbeidscontracten deeltijdse contracten.

Tegelijk vallen vrouwen bij bosjes uit met burn-outs en depressies en zijn ze oververtegenwoordigd in de statistieken inzake langdurige werkonbekwaamheid. Over hoe dat komt, vernemen we weinig. Het is nochtans niet zo ingewikkeld. Vrouwen zijn in een halve eeuw van niet mogen werken naar moeten werken gejaagd. Over de impact van al die activeringsdrift op huishoudelijk werk, zorgtaken en gezinswelzijn heeft niemand zich bekommerd. Een gelijkere taakverdeling bleef uit. Gezinsvriendelijk werk blijkt lastig te vinden. Dat opvoeden en zorgen tijd vragen, wordt alleen indirect benoemd wanneer jongeren over de schreef gaan en men zonder verpinken vraagt waar de ouders waren. “Op hun werk” is zelden het gewenste antwoord.

Dat mensen opbranden als Bengaals vuur van al dat combineren en jongleren, is hooguit een vervelende bijwerking. We moeten dat maar normaal vinden. Over hoeveel die massale uitval de samenleving kost, horen we weinig. Kosten worden pas benoemd als ze naar de kwetsbaarsten in de samenleving gaan, baten zijn alleen die naam waardig als het over ondernemerschap en winst gaat.

Wat men kordaat beleid noemt, is in de feiten al te vaak blind beleid. De regering treft maatregelen die daadkracht uitstralen en de rommelende onderbuik van de hardwerkende Vlaming kalmeren. Maar eigenlijk doen ze weinig meer dan wie amper overleeft nog dieper in de plooien van de samenleving duwen en broodnodige onbetaalde zorg verhinderen.

Het is niet duurzaam, het is niet solidair en vooral: het levert niets op. Wie mensen door de voordeur uit het systeem duwt, ziet ze vroeg of laat langs de achterdeur weer binnenkomen. Onderzoek wijst uit dat de hoogte van de werkloosheidsuitkering amper effect heeft op de duur van de werkloosheid. Als het over langdurig werklozen gaat, doen degressieve uitkeringen de armoedecijfers stijgen en verder niets. Neem mensen hun uitkering af en ze melden zich aan bij het OCMW, waar ze nu al niet weten wat eerst gedaan en wie eerst geholpen. Dwing vrouwen om een leven lang voltijds te werken en alle onbetaalde zorg die ze verlenen zal op een andere manier voorzien moeten worden. Door de krakende kinderopvang, dus, die amper nog begeleiders vindt. Of door overbevraagde zorgverleners die de zorg massaal verlaten.

Intussen is er een jobcategorie die geestdriftig blijft groeien: die van de precaire arbeid. Die groei is het resultaat van de toenemende concurrentie en de stijgende loonkosten, maar ook van de onstilbare winsthonger die bedrijven gulzig gebruik doet maken van kortetermijncontracten, flexi-jobs en lageloonarbeid. In dat systeem zijn mensen niets meer dan een kostenpost die gedrukt moet worden en waar men zich zo snel mogelijk van moet kunnen ontdoen zodra ze overbodig of te duur worden. Ze zijn niets meer dan de weerloze speelbal van een grillige markt.

De daadkracht om die verwoestende precariteit in te perken laat tot nader order op zich wachten.

Bieke Purnelle is freelanceschrijver en directeur van Rosa, kenniscentrum voor gender en feminisme


Blog DS, 12-06-2025