Rusland: Hoe vermom ik een dictatuur?

[Barst]

Europa zou iets van de arrogantie moeten hebben die Poetin drijft


De Europese top van afgelopen vrijdag stond in het teken van Poetin, die een hapje kwam eten. De Russische president aanhoorde de voorzichtige kritiek van de Europese regeringsleiders op zijn regime, at zijn bord leeg en ging weer.


De EU-lidstaten hebben lang getobd over de vraag of ze Poetin wel moesten uitnodigen. Volgens hen zou de president de psychologische winnaar worden zodra zou blijken dat de EU over een aantal zaken verdeeld is. Het resultaat was een krampachtige, bijna kinderachtige poging van de EU-regeringen om met één mond te spreken.

Rusland stelt de betrekkingen met West-Europa al jaren op de proef. Het Russische geweld in Tsjetsjenië, de moord op de kritische journaliste Anna Politkovskaja, de oplopende spanning met Georgië, het treiteren van buitenlandse ideële organisaties, en de reeks ingrepen van de Russische staat in de energiesector; er komt bijna dagelijks voer voor kritiek op Poetin bij.

De Russische president kreeg van de EU-leiders een royale kans zich te verdedigen, maar hij greep die niet aan. In plaats daarvan moest de EU het stellen met een plichtmatige verklaring dat de zoektocht naar de moordenaars van Politkovskaja in volle gang is. In de Georgische kwestie wilde Poetin van geen wijken weten. Niet de Russische regering maar het dwarse Georgië dreigt een bloedbad te veroorzaken, zei Poetin, en daarmee basta. En conflicten met westerse oliemaatschappijen als Shell en BP zijn volgens Poetin nodig om het Russische milieu te beschermen.

Het overleg tussen de EU en Poetin was daarmee mislukt, door de stijfkoppigheid van de Russische president, maar ook door de aarzelende houding van de EU. Terecht confronteerde ze Poetin met haar zorgen over mensenrechten en persvrijheid. Maar het geweifel vooraf en de angst voor een stokkende energietoevoer zwakten die boodschap af.

Europa is geen centraal geregeerde staat, gelukkig. Het verbond van Europese landen heeft het altijd moeilijk in zijn relatie met meer gecentraliseerde grootmachten als de VS en Rusland. Toch kan Europa veel krachtiger dan het nu heeft gedaan de waarden tonen waarop het is gebouwd: vrijheid, democratie en rechtvaardigheid. Poetin zegt die waarden te onderschrijven, maar hij beweegt in de tegenovergestelde richting. Hem moet duidelijk worden gemaakt dat dat slecht is, voor Europa maar vooral ook voor Rusland.


Trouw, 23-10-2006